آموزش طراحی فونت فارسی

سوال) درباره تفاوت های فنی طراحی فونت امروز جهان با دیدگاه خوشنویسی کلاسیک [از نام گذاری اصطلاحات گرفته تا اصول کاربردی] صحبت بشه به نظرم قدم بزرگی برداشته میشه چون معمولا تمایز چندانی رو بین این دو قائل نیست جامعه ی ما، هرچند دست کم دو نسل از طراحان گرافیک ما زحمات بسیاری در این زمینه کشیدن…

سفارش طراحی فونت

سفارش طراحی فونت Order font design داستان از اختراع خط شروع شد پس از آن نوبت به عصر چاپ رسيد و امكان چاپ انبوه با كمك حروف سربی عصر دنياي ديجيتال كه شروع شد، كاربرد حروف از پيش طراحی شده از كاغذ به صفحات مانيتور گسترش يافت و طبيعتاً وسعت طراحی فونت نيز گسترش پيدا كرد. فرض كنيد بخواهيم خانه ای بسازيم

• آيا اول به سراغ آجر و تيرآهن می رويم؟
• فرض كنيد بخواهيم يك نرم افزار توليد كنيم آيا اول به سمت صفحه کليد شيرجه مي زنيم؟ مسلّماً خير

بلكه در ابتدا نقشه و طرح لازم است براي ساخت یک فونت جديد هم اول كامپيوترمان را خاموش كرده، كاغذ و مداد و ذهنمان را آماده می كنيم و به سراغ طراحی فونت مورد نظرمان می رويم ابتدا بايد ببينيم دوست داريم فونتمان را براي چه كار طراحی كنيم؟ براي استفاده در متن، براي استفاده در عنوان، برای كاربرد در دسته فونت های نمایشی: فونت گرافیکی، فونت کودکانه، فونت فانتزی، فونت طنز گونه و یا با ادبیات کودکانه و طنز باشد؟

می خواهيم فونتمان شكل هندسی منظّمي داشته باشد يا خير؟ آيا مي خواهيم آن را بر مبناي خاصي طراحی كنيم؟ قلمي سنگين(توپر) مورد نظرمان است يا سبک توخالی ؟ تحقيق دربارهي قلمهاي فارسي و تاريخچهی آنها هم ميتواند به ما كمک كند. بسته به هر يک از كاربرد ها و همين طور مناسب ذوق هنری خود شروع به كار مي كنيم؛ طراحی حروف الفبا، طراحي نشانه ها، اعداد و به طور كلي كاراكتر ها (در كار طراحی فونت به شكل هر كدام از نشانه ها، حروف و اعداد glyph مي گويند) در مرحله اول حروف را به طور جداگانه طراحی می كنيم، می توانيم از كاغذ شطرنجی استفاده كنيم.

حالا كه شكل کلی كاراكترها را طراحی كرده ايم بايد به سراغ مناسب سازی اشكال برای تبديل به قلم كامپيوتری برويم. در اين مرحله، بار ديگر طراحیمان را مرور مي كنيم، اين باز سعی می كنيم را آن قانونمند كنيم. براي هر حرف حالتهای مختلف را در نظر می گيريم حالتهای: تنها از سمت راست چسبان(ته پاره) تنها از سمت چپ چسبان(پيشپاره) چسبان از چپ و راست(ميانپاره) و غير چسبان از چپ و راست تك پاره

حالت های مختلف طراحی برای یک حرف؛ به تفاوت طراحی حرف «ی» در سه حالت توجه کنید. طراحی با را تعریف دقیق و ها اندازه نسبت حروف به یکدیکر انجام میدهیم تا هنگ ام تایپ، شکل حاصل از کنارهم چیده شدن حروف کاملاً متناسب باشد(مثلاً در شکل زیر دقت کنید می توانید خطوطی مثل خط زمینه، خط اول انحنای بالا، خط دوم انحنای بالا ، خط انتهای بالا، و را … تعریف کنید.

خطوط راهنما جهت هماهنگی اندازه های حروف اعداد و نشانه اگر برای یک حرف چندین حرف پیشنهاد داده اید، شکل نهایی را آن انتخاب کنید و اگر قصد ساخت یک خانواده قلم دارید(معمولی، توپر، توخالی) شکل نهایی هر کدام را تعیین کنید .

این نظم و تناسب همیشه باید وجود داشته باشد، حتماً در آموزش خط نستعلیق به تعریف طول حروف بر اساس تعداد ها نقطه برخورده اید

در “ی” مرحله طراحی ممکن است طراح برای برخی حروف چند شکل طراحی کرده باشد و انتخاب شکل مورد نظر را متناسب با کلمه و با توجه به ایجاد تعادل و خوانایی در کلمه انجام دهد.

مثلاً در مورد ی کلمه «سبد» شاید در صورت انتخاب حرف به سـ صورت توپر، ترجیح بدهیم به را ـب صورت توخالی استفاده کنیم. تفکر در ی باره و چرا چگونگی این را ماها انتخاب به یکی از ظرافت موجود در تفاوت کار انسان با کار ماشین میرساند.

تنها چند حالت از حالات مختلف آرایش وزنی حروف و مسأله ی تعادل در وزن کلمات در حالت معمول و برای ساخت قلم کامپیوتر شما امکان تعریف چنین قوانین پیچیدهای را در قسمت ساخت قلم ندارید و در نهایت هر حرف یک شکل خواهد داشت.

البته میتوان با وارد شدن به علم هوش مصنوعی، نرم افزار ویرایش متنی ساخت که با توجه به قوانینی به که آن داده می شود، نسبت به ایجاد تعادل در کل کلمه حساس باشد. اما دقت کنید که این از کار ی حوزه ساخت قلم خارج است و ا پروژه جداگانه است.

همچنین در این مرحله خوب است به که فاصله های قبل و بعد هر کاراکتر دقت کنید و با را ها آن رسم دو خط چین عمودی تعیین کنید. مثلاً برای شکل حرف »ر« در حالت تکپاره، خط مرزی از سمت راست با کاراکتر فاصله دارند اما در شکل همین حرف در حالت تکپاره خط سمت راست به انتهای سمت راست حرف می چسبد چرا که این حرف با حرف قبل خود از سمت راست فاصله ای ندارد

کنجکاوی شاید بپرسید وقتی در یک کلمه مثلاً « قرآن » حرف »ر« قبل »آ« از می آید بهتر است مرز سمت چپ حرف و لاو مرز راست حرف بعدی کمی جابجا شود تا مبادا به اشتباه تصور شود که یک کاراکترِ فاصله بین این دو حرف وجود دارد. راه حلّ این مسأ را له در بخش انتهایی مقاله می آوریم.

حالا وقت آن شده تا کامپیوتر ها را روشن کنیم. با هر وسیلهای که در اختیار دارد: دوربین عکاسی،اسکنر، قلم نوری، یا حتّی دوربین تلفن همراهی ساده، طراحی ایتان را به کامپیوتر انتقال دهید.

برای هر glyph یک فایل عکس جدا ایجاد کنید. خیلی نگران دقت ها عکس، کنتراست و یا روشنی آنها نباشید. شما در مرحلهی بعدی، از این عکس ها به عنوان راهنمایی برای ساخت وکتورهای دقیق استفاده خواهید کرد

شرکت Fontlab نرم افزار های گوناگونی را برای ساخت قلم ارائه کرده است

• Studio Fontographer
• TypeTool
• BitFonter
• AsiaFont Studio

که هر یک متناسب با نوع کاربر و کاربرد متفاوت است Studio Fontlab که نام قدیمش Fontlab بوده است حرفه ایترین ابزار کار برای ساخت قلم نگارشی جدید است. همچنین نرم افزار FontCreator نیز می تواند برای شروع ، نرم افزار خوب و سادهای باشد

نرم افزارهای ساخت قلم به شما امکان ردیابی خودکار خطوط و اشکال را می دهند البته اصلاح آنها و اعمال ظرافت های بعد از آن همچنان بر عهدهی شماست

مرحله ی چهارم: ساخت قلم کامپیوتری حالا نوبت آن است که قلم خود را با یک نرمافزار پیاده سازی کنید. میتوانید در نرمافزارتان font new را انتخاب کنید. همچنین اگر اولین بار است که قصد ساخت یک قلم کامپیوتری دارید، فکر خوبی است تا یک قلم از پیش ساخته شده را که به درستی کار می کند در محیط نرم افزارتان باز کنید، به خوبی آن را بررسی کنید و یا حتی با تغییر glyph ها، نتیجه را مشاهده کنید

ما اگر کار را با انتخاب font new آغار کنید و بخواهید دانه دانه اشکال مورد نظرتان را اضافه کنید شاید پرسشی به ذهن بیاید: “چگونه مشخص کنیم که مثلاً شکل ر برای حرف « ر » باشد و با فشردن دکمه «ی س» از صفحه کلید، به اشتباه حرف « ر » نوشته نشود.” برای یافتن پاسخ این سؤال نگاهی بیندازیم به جدول Unicode و همینطور آرایش صفحه کلید

جدول Unicode در طراحی قلم شما هیچ کاری با سختافزار و اینکه کدام دکمه به کدام کاراکتر نسبت داده شود ندارید. کامپیوتر با ولتاژ کار می کند (در یک سیم یا جریان برقی بیشتر از مثلا 12 ولت وجود دارد و یا وجود ندارد، یک خازن یا بار دارد یا بار ندارد) و این باعث می شود که به آن 1و 0 نسبت بدهند. یعنی کامپیوتر اعدادی با رقمهای صفر و یک همانطور که ما انسانهای ده انگشتی اعدادمان رقمهای تا 0  9 10 رقم  را شامل می شود.

مثلاً 8 به زبان صفر و یک می شود 1000 هر کاراکتر هم برای کامپیوتر یک عدد دارد. مثلا اگر شما دکمه ی alt را نگه دارید و عدد  65 که کد کاراکتر A است  را تایپ کنید سپس alt را رها کنید خواهید دید که کاراکتر A تایپ می شود. جدولی که مربوط به این کد هاست جدول اسکی نام دارد.

می توانید با جستجوی جدول اسکی در کتب و یا اینترنت، کد مربوط به هر کاراکتر را پیدا کنید . اما مشکل این جدول این بود که تنها برای حروف انگلیسی و چند کاراکتر جا داشت بنابراین برای پشتیبانی از زبان های دیگر سیستم یونیکد ابداع به شد طوری که تعداد خانه های جدول بسیار بیشتر است اما در عوض، کاراکترهای بیشتر را در خود جا می دهد.

برای زبان عربی از که ی خانه 0600 تا 06FF جدول یونیکد است. پیشنهاد می کنیم برای دیدن این جدول هم جستجویی انجام دهید. ( توضیح: 06FF چیست؟ برای کامپیوتر ارقام فقط می توانند بین 1 و 0 باشد به این می گویند مبنای دو برای ما انسان های 10 انگشتی ارقام بین 9 تا 0 هستند به این می گویند مبنای یا 10 عدد دهدهی. حالا اگر ما بخواهیم سیستم مبنای 16 داشته باشیم کافیست که ارقام ما بین تا 0 15 باشد و برای اینکه در خواندن ارقام به اشتباه نیفتیم به جای و10 و11 و12 و13 و14 به 15 ترتیب مینویسیم A و, B و C و D و E و F

بنابراین اگر شما بخواهید طراحی مربوط به آ را انجام دهید، کد مربوط به  آ 0622 است که آن را میتوانید در نرمافزار و یا جدول با این عنوان پیدا کنید

ALEF LETTER ARABIC  و یا برای افزودن شکل مربوط به علامت سؤال برای متون فارسی کافیست در خانهی با کد 060C با نام COMMA ARABIC طراحی خود را انجام دهید.